Kontrola budów i obiektów oraz badanie przyczyn i zapobieganie skutkom katastrof budowlanych – kontrole przeprowadza Inspektor inspekcji
i kontroli.
 
Kontrole budów przeprowadza się w zakresie sprawdzenia zgodności ich realizacji z planem zagospodarowania przestrzennego, warunkami pozwolenia na budowę, wymaganiami ochrony środowiska, warunkami bezpieczeństwa ludzi i mienia, obowiązującymi Polskimi Normami i zasadami wiedzy technicznej oraz właściwego realizowania swoich obowiązków przez poszczególnych uczestników procesu budowlanego.
 
Kontrole obiektów budowlanych przeprowadzane są w zakresie sprawdzenia stanu technicznego i estetycznego budynków
i budowli, ich użytkowania zgodnego z przeznaczeniem oraz sposobu i jakości wypełniania obowiązków przez właścicieli
i zarządców.
 
Zapobieganie skutkom katastrof budowlanych –Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego prowadzi postępowania wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej. Po otrzymaniu zawiadomienia o katastrofie budowlanej Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego powołuje komisję której przewodniczy, a która ma na celu ustalić przyczyny i okoliczności katastrofy oraz zakres czynności niezbędnych do likwidacji zagrożenia bezpieczeństwa.

Orzecznictwo administracyjne w sprawie samowoli budowlanych oraz stanów technicznych obiektów
 
Samowole budowlane – postępowanie administracyjne
i wydawanie decyzji w sprawach rozbiórki obiektów wybudowanych bez pozwolenia lub zgłoszenia; realizacji budowy z odstępstwem od warunków pozwolenia na budowę lub prowadzonej z zagrożeniem bezpieczeństwa ludzi, mienia lub środowiska albo prowadzonej bez pozwolenia na budowę; samowolnej zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części.
 
Stany techniczne – Postępowanie administracyjne i wydawanie decyzji nakazujących doprowadzenie obiektu do należytego stanu technicznego i estetycznego; nakazujących opróżnienie lub wyłączenie z użytkowania obiektów budowlanych; nakazujących rozbiórkę obiektów nie użytkowanych i nie nadających się do remontu. Podejmowanie na koszt właściciela niezwłocznych czynności zabezpieczających w celu usunięcia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa, ludzi lub mienia.
 
Współdziałanie z organem administracji architektoniczno-budowlanej oraz z organami kontroli państwowej, prokuratorem i policją

Cel jaki zamierza się osiągnąć poprzez realizacje zadania :

• Likwidacja zagrożenia bezpieczeństwa ludzi i mienia
• Poprawa stanu technicznego i estetycznego obiektów
• Dyscyplinowanie zarządców i właścicieli obiektów budowlanych 
• Likwidacja samowoli budowlanych
• Dyscyplinowanie uczestników procesu budowlanego,
  szczególnie w odniesieniu do osób pełniących samodzielne
  funkcje techniczne w budownictwie

Oczekiwane rezultaty 

Poprawa świadomości prawnej zarządców i właścicieli obiektów oraz uczestników procesu budowlanego